Mac OS için Osmanlıca Klavye (ق ع ه ر ت)

Mac için Osmanlıca klavye, Ben yaklaşık 8 yıldır kendi tasarladığım Türkçe klavyeyi kullanıyorum. Tasarladığım derken harfleri ve sembolleri kafama göre atadığım bir Türkçe klavyeden bahsediyorum. Bunu yapmamın sebebi neydi diye sorarsanız, Türkçe Q klavyede de, İngilizce Q klavyede de rahat edememdi temel sebep. Türkçe karakterleri yazmak konusundaki takıntım bu noktada beni böyle bir şey yapmaya itti. Bu klavyeye alışmam birkaç gün sürdü sadece, şu an oldukça hızlı bir şekilde kullanıyorum bu klavyeyi… Bir süre sonra Osmanlıca kelimeleri ve de okuduğum Osmanlıca metinleri de alıntılamak ihtiyacı ortaya çıkınca, kendime bir de Osmanlıca klavye yapma ihtiyacını duydum. MAC OS’ta bulunan Arapça ve Farsça klavyelerde harfleri bulamıyorum, çok yavaşlıyorum,hatta soğuk terler döküyorum… Uzun lafın kısası, Mac OS’da bulunan Arapça, Farsça klavyeler bana yabancı geliyor. Bir de bu dillerde kullaılan harflerin kullanım sıklıkları Osmanlıca’dakinden oldukça farklı. Halihazırda bir onparmak klavyeşör olarak kendimi rahat hissedebileceğim bir Osmanlıca klavye yaratmak istedim. Bunu yapmak için de yaptığım bu Osmanlıca klavyedeki tuşlara mümkün olduğunca Osmanlı’cadaki harflerin Türkçe’deki karşılıklarını atamaya çalıştım, Klavye hakkında aşağı yukarı üç yıl önce çalakalem aldığım notları, hafif düzelterek paylaşayım istedim, aşağıda da klavyenin farklı hallerdeki (shift, command, alt tuşları farklı halleri yani state’leri beliritiyor) capslerini görebilirsiniz. Ben ne bir Osmanlıca uzmanıyım, ne de bu konuda bir iddiam var. Bu klavye bireysel bir ihtiyaçtan doğdu ve bu ihtiyaçlar değiştikçe de harflerin yerlerinde ufak tefek değişiklikler yapıyorum. Bu klavyeyi paylaşıma sokma planlarım beş yıldan daha eski aslında ama hali hazırda yaşadığımız Osmanlıca krizi benim de bahanem oluverdi işte. Affınıza sığınırım! Bu arada okuyanlar beni tefe koyup çalmasınlar diye şunları belirteyim: Osmanlıca’nın öğretilmesiyle ilgili hiçbir problemim yok. Bunun nasıl olduğuyla ya da olacağıyla ilgili ise çok ciddi sıkıntılarım var. Neyse! Klavye hakkında genel bilgi:

1. ق Osmanlıca yani kaf Osmanlıca klaveyenin Farsça klavyeden temel farkı, Osmanlıca harflerin mümkün olduğunca bizim Türkçe alfabe harflerine göre işliyor olması.

Misal farsça klavyede tam olarak QWERTY olarak tasarlanmış, yani qaf vav ayn re te (ق و ع ر ت). Ne var ki, bu klavyeyi  ben kolay bulmadım, bunun yerine qaf [ayn] he re te (ق ع ه ر ت) diye bir sıralama belirledim. Öncelikle, Türkçe’de w diye bir harf yok, o yüzden w harfine, ayın harfini atadım ve bunu ayın’ın hem sık kullanılması ve de a’ya ve e’ye yakın olduğu için yaptım. W harfini saat yönünde doksan derece çevirince, ع harfine benziyor ya, bu da bu kararımda etkili oldu. (bu çok saçma diyenleri duyar gibi oluyorum, arap rakamları ile ٢ ve ٣ sayılarını doksan derece sola yatırın bakalım ne göreceksiniz? ben size söyleyeyim 2 ve 3)

2. Vav (و) harfi Türkçe’de v, o,ö,u,ü  harfleri yerine geçiyor ya, bu klavyede bu harflerin hepsi de vav ile karşılanıyor. Bu sayede, on parmak yazanlar o, ö, u, ü, harflerinin yerlerini kafaları karışmadan Türkçe, yahut ingilizce klavyede yazıyorlarmış gibi kullanabilirler. Ki böyle düşününce de, parmak sıralaması hiç bozulmadan, vav harfine ulaşabilmek de kolaylaşıyor.

3. bir diğer fark غ harfi, bizde bu harf yaygın olarak ğ yerine kullanılıyor, o yüzden ben bunun ğ tuşuna atadım.farsça klavyede burası [ olmuş. Ama bizim için yımışak g olması daha mantıklı. Ya yumuşak g ne saçma bir isimdir bir harf için bu arada:)

4. Farsça klavyede c harfi için se ث kullanılmış. Buna ek olarak Farsça’da ج harfini jim diye okudukları için bu harfi de j’harfine atamışlar. Bu Osmanlıca için yine manasız bir kullanım, çünkü Osmanlıca‘da ژ diye bir harfı icad olunmuş ve j tuşuna bu harfi atamak çok daha kolay ve kullanışlı. Hal böyle olunca, C tuşuna da bizim cim diye okuduğumuz ج harfini atadım.

5. Bir diğer nokta da ha, hı ve he ve güzel he meselesi. ben bunlara şöyle bir çözüm buldum:

malum ه harfi osmanlıcada kelime sonlarında a yahut e diye okunur, ben bu he harfini E’ye atadım. Ayrıca Arapça, Farsça, ve Osmanlıca‘da ا ve آ harfleri yaygin olarak a harfiyle karşılandıkları, ve alfabede en birinci sırada oldukları için, onu da A harfine atadım. En birinci elif geldi yani.

6. “h” problemine geri dönecek olursak: Üç adet arapça h harfimiz kaldı geriye, ki bunların hepsi de he diye okunuyorlar osmanlıca‘da. ح ve خ ve ه. bunlarda da olayı şöyle çözmeyi denedim: ha bizde en çok kullanılan ح harfi, o yüzden onu H harfine atadım, shift+H harfine ise ه atadim.bu arada خ harfi, arapça ve farsça da kh şeklinde çıkarılıyor, ve x’e tekabül ediyor, e bizim osmanlıca klavyede X harfi boş kalmasın o zaman deyu, onu da X harfine iliştiriverdim… (ha eğer option+H tuşuna basarsan da خ çıkıyor.)

7. burada bir temel noktayı tekrarlayayım: Türkçe’de aynı harfe (x) karşılık gelen osmanlıcaharfler (ß),(∂),(∑),(π), ilgili klavye tuşuna (x)=(ß), shift+(x)=(∂), ve alt+(x)=(∑), ve en son olarak da

alt+shift+(x)=(π), sırası ile çıkıyorlar. Bu sıralamayı belirlerken kullanım sıklıklarının büyükten küçüğe (ß)>(∂)>(∑)>(π) doğru gittiğini varsayıyorum. Baktım olmadı, tamamen keyfime göre belirliyorum:)

8. Başka başka..  Bu osmanlıca klayveyle ilgili şu notları aldım:

— Farsça’da ç (چ) harfini, bizdeki ç’nin yerine yerleştirmemişler ben yerleştirdim

— ı harfi için ى; i ve y harfleri içinse ي harfi var

— Sistemin Farsça klavyesinde dead key denilen tuşlar yok. Ben bunları da koydum klavyeme, o da istendiği an her yere harflerin üstünde bulunan hemze ء harfini yerleştiriyor. Aynı şeyi şedde, esre, üstün gibi bilimum sesli harf göstergeçleri için de yapacağım en kısa zamanda (düzeltme: yaptım bile!).

9. Türkçe Ü harfinde ayın harfi neden var derseniz? Boş kalmasın diye… Mesela bu çok saçma olmuş, ve hemen kaldırılacak! 🙂

Not: Klavyeyi denemek isteyen olursa https://dl.dropboxusercontent.com/u/614344/mavci%20%D9%82%20osmanl%C4%B1ca%20%5Barap%C3%A7adan%5D.keylayout.xml.zip

---